تُحفةالصدر فَرَس نامه (در شناخت انواع اسب و بیماری های آن)

❇️توضیح کتاب تحفه الصدر ❇️
علایرغم اشتهار فرس نامۀ محمد بن محمد، تألیف به سال ۷۶۷ق.کهن تر فرس نامۀ موجود نیست، و بی شک پیش از آن نیز آثار فراوانی تألیف شده که سخن خیام بر این ادعا دالّ است:
«به روزگار پیشین در اسب شناختن و هنر و عیب ایشان دانستن، هیچ گروه به از عجم ندانستندی، از بهر آنکه ملک جهان از آنِ ایشان بود و هر کجا در عرب و عجم اسب نیکو بودی به درگاه ایشان آورندی…«.(نوروزنامه، ص ۶۶).
ضمن آنکه نکات مربوط به اسب، در برخی از آثار دیگر همچون کتابهای ادب و بیطره نیز فراوان آمده است، که از آن جمله در کتاب آداب الحرب و الشجاعه اثر مبارکشاه فخر مدبّر، فصولی در باب اسب آمده است. امّا در این مقدمه، بحث بر آثار مستقل فرس نامه هاست که می توان در چند بخش مطرح کرد:
نخست: فرس نامه هایی که به نثر فارسی تألیف شده اند.
دوم: فرس نامه های منظوم فارسی.
سوم: فرس نامه های مترجَم، برخی منسوب به ارسطو، و دیگران؛ که می توان به آثار زیر اشاره کرد:
الف) آنها که شمس الدین محمد بن حسن، ترجمه کرده است.
ب) فرس نامه هایی که در منابع کتابشناسی با عنوان «منسوب به ارسطو» معرفی شده اند.
ج) فرس نامه هایی که گمنام معرفی شده اند، و احتمالاً متعلّق به ارسطو است.
د. فرس نامه هایی دیگر منسوب به ارسطو.
چهارم: فرس نامه هایی که از کتاب هندی سالهوت اسپان ترجمه شده اند.
پنجم: فرس نامه های گمنام که از زبان هندی به فارسی برگردان شده اند و یا دارای اصطلاحات شبه قاره هستند.
ششم: فرس نامه هایی که از عربی به فارسی ترجمه شده اند.
هفتم: فرس نامه هایی که از زبان ترکی ترجمه شده اند.
هشتم: فرس نامه های گمنام که از نام مؤلف و حتی نام کتاب هیچ اطلاعی در دست نیست و این نسخه ها آشفتگی و با افتادگی بسیار دارند.