در دوران رواج زبان فارسى به عنوان زبان علمى و حكومتى در شبه قاره هند يعنى در عهد سلاطين مغولى هند كه مهاجرتهاى متعددى از مكاتب پزشكى شيراز و گيلان به هند صورت گرفت، بسيارى از دانشآموختگان اساتيد فارسى زبان مكاتب پزشكى ذكر شده با تاسى به استادان خود به تاليف كتب پزشكى ارزشمند به زبان فارسى مبادرت ورزيدند. حتى آنان كه از نسل فرهيختگان ايرانى مهاجر نبودند. يكى از شخصيتهاى بزرگ قابل ذكر در اين گروه، حكيم محمد اعظم خان چشتى فرزند سلطان الاطباء حكيم شاه اعظم خان مصطفىآبادى است كه كتب پزشكى متعددى دارد و پس از حكيم محمد اكبر ارزانى (صاحب آثار جامع و متعددى مثل ميزان الطب، علاجات داراشكوهى، قرابادين قادرى و غيره) نام وى مىدرخشد. حكيم محمد اعظم خان ملقب به ناظم جهان تمام آثار ارزشمند خود را به فارسى نوشته است.
مهمترين و مشهورترين آثار او در طب عبارتند از:
1- نير اعظم؛ 2- ركن اعظم؛ 3- رموز اعظم (در 2 جلد)؛ 4- اكسير اعظم (در 4 جلد)؛ 5- محيط اعظم (در 4 جلد)6- قرابادين اعظم (در جلد 1)
شهرت علمى و تجربى حكيم محمد اعظم خان سبب مراجعه انبوهى از بيماران به مطب او مىشد اما اين اشتغال مانع اهتمام او به تاليف كتب پزشكى نمىشد، گفته شده است كه حكيم محمد اعظم خان تنها در تاليف كتاب اكسير اعظم حدود 30 سال و در تاليف كتاب محيط اعظم 18 سال وقت صرف كرده است و معروف است كه شبها تا هنگام طلوع فجر مشغول كار بود و پس از اذان صبح و اداى فريضه، تازه كمى استراحت مىكرد.
حكيم محمد اعظم خان را اولين و آخرين كسى دانستهاند كه در زمان خود و در سرزمين هند، طب يونانى و عربى و فارسى را يكجا جمع كرده و تاليفات بزرگ و عمدهاى را در اين زمينه بيادگار نهاده است.
وفات او را 13 آوريل سال 1901 ميلادى ثبت كرده اند.
نقد و بررسی‌ها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.